İslâm Ordusu, Tebük’te

Nihayet, kavurucu sıcaklar altında ve sıcaktan âdeta kaynayan kumlar üzerinde yapılan yorucu bir yolculuktan sonra İslâm Ordusu on dokuzuncu konak yeri olan Tebük’e vardı. Fakat, ortada ne Bizans ordusu, ne de başkası vardı. Doğu Roma İmparatoru, giriştiği hazırlıktan, cesaretsizliği sebebiyle son anda vazgeçmişti! Ebû Hayseme ‘nin Gelişi Ebû Hayseme, samimî bir Müslümandı. Sırf ihmalkârlığı yüzünden İslâm Ordusuna katılamayıp, Medine’de kalmıştı. İslâm Ordusunun Medine’den ayrılışından günlerce sonra, bir gün işinden evine dönmüştü. Hanımlarının çardağı süpürmüş, temizlemiş ve soğuk şerbetleri hazırlamış olduğunu görmüştü. Bu manzara birden âlemini değiştirdi. Çardağın kapısı önüne dikildi. Kadınlarına ve kendisi için hazırlanan şeylere bakarak, “Sübhanallah! Resûlullah (a.s.m.), yakıcı güneşin, rüzgâr ve sıcağın altında silâhını boynunda taşısın da, Ebû Hayseme serin gölgede, yemeği hazırlanmış, iki güzel kadının yanında, mal ve mülkünün içinde oturup dursun. İnsaf mı bu?” diye konuştu. Sonra da kadınlarına dönerek, “Vallahi, Resûlullah’a (a.s.m.) gidip kavuşmadıkça, hiçbirinizin çardağına girmeyeceğim! Derhâl yol azığımı hazırlayınız.” dedi. Yol azığı hazırlanan Ebû Hayseme, derhâl Medine’den Te-bük’e doğru yola çıktı. İslâm Ordusu, Tebük’te konakladığı esnada, mücâhidler, uzaktan bir atlının geldiğini fark ettiler: “İşte, bakınız bir süvari geliyor!” dediler. Peygamber Efendimiz, “Ebû Hayseme mi ola? Onun olmasını isterdim!” dediler. Biraz daha yaklaşınca, sahabîler onu tanıdılar; “Yâ Resûl-allah!.. Vallahi, gelen Ebû Hayseme’dir!” dediler. Ebû Hayseme, Resûl-i Ekrem Efendimizin huzuruna varıp selâm verdi. Resûl-i Ekrem, “Ebû Hayseme!.. Sen, helake yaklaşmıştın!” buyurdu. Olup bitenleri haber verince, Resûl-i Kibriya Efendimiz ona hayırla dua buyurdu.

Peygamberimizin Tebük’teki Hutbesi

İslâm Ordusunun Tebük’te beklediği sıradaydı. Peygamber Efendimiz, bir ara ayağa kalktı. Arkasını bir hurma ağacına dayayarak şu hutbeyi îrad buyurdu: “Size, insanların en hayırlısını ve en şerlisini haber vereyim mi? “İnsanların hayırlısı, atının veya devesinin sırtında ya da iki ayağı üzerinde, son nefesine kadar Allah yolunda çalışan kimsedir! İnsanların en şerlisi de, Allah’ın Kitabını okuyup ondan hiç faydalanmayan azgın kimsedir! “İyi biliniz ki, sözlerin en doğrusu Allah’ın Kitabıdır; yapışılacak en sağlam halka, takva kelimesidir; dinlerin hayırlısı, İslâmiyettir; sünnetlerin hayırlısı, Muhammed’in sünnetleridir; sözlerin şereflisi, zikrullahtır; kıssaların güzeli, Kur’ân’da olan kıssalardır; amellerin hayırlısı, Allah’ın yapılmasını mecbur kıldığı farzlardır; amellerin kötüsü, bid’atler, sonradan ihdas edilmiş [hoş olmayan] şeylerdir; en güzel yol, güzel yaşayış, Peygamber’in yolu ve yaşayışıdır; ölümlerin şereflisi, şehidlerin ölümüdür; körlüğün körü, doğru yolu bulduktan sonra dalâlete sapmaktır; amellerin hayırlısı, faydalı olanıdır; doğru yolun hayırlısı, kendisine uyulandır; körlüğün kötüsü, kalb körlüğüdür; üst el, alt elden (veren el, alan elden) hayırlıdır; az olup yetişen şey, çok olup Allah’a taatten alıkoyandan hayırlıdır; özür dilemenin en fenası, ölüm gelip çattığı zamankidir; pişmanlığın kötüsü, Kıyamet Günündekidir; yanlışları en çok olan, dili en çok yalan söyleyendir; zenginliğin hayırlısı, gönül zenginliğidir; hikmetin başı, mehafetullahtır [Allah korkusudur]; şarap, içki, günahların her çeşidini bir araya toplayandır; gençlik, delilikten bir bölümdür; kazançların kötüsü, faiz kazancıdır; yemelerin kötüsü, yetim malı yemektir; mes’ud kişi, başkasının hâlinden ders ve ibret alandır; amellerde esas olan, neticeleridir; düşüncelerin kötüsü, yalan, yanlış düşüncelerdir; mü’mine sövmek, günah işlemektir ve dinî emirlere hürmetsizliktir; mü’mini öldürmek küfürdür; mü’minin etini yemek (dedikodu ve gıybetini yapmak) Allah’ın emirlerine karşı koymaktır; yalan yere, Allah adıyla yemin eden kişi, yalanlanır; af dileyen kişi, Allah tarafından affolunur; kim öfkesini yenerse, Allah onu mükâfatlandırır; uğradığı zarara katlanan kişiye, Allah karşılığını verir; Allah, zorluklara sabredip katlanan kimsenin sevabını kat kat artırır. “Allah’ım, beni ve ümmetimi mağrifet eyle! Allah’ım, beni ve ümmetimi mağrifet eyle! Allah’ım, beni ve ümmetimi mağrifet eyle! “Kendim ve sizin için Allah’tan mağrifet dilerim!”

Peygamberimizin Taunla İlgili Emri

Peygamber Efendimiz, Tebük’te iken, Şam taraflarında bir yerde taun [veba] hastalığının ortaya çıkmış olduğunu duydu. Bunun üzerine, ashabına hitaben, “Bulunduğunuz herhangi bir yerde taun zuhur ettiği zaman oradan çıkmayınız, kaçmayınız; taun zuhur eden yere de sakın yalaşmayınız!” diye buyurdu. Tıp ilminde veba veya yumurcak olarak isimlendirilen taun, bulaşıcı hastalıklardan biridir. Hattâ, Avrupa’da bir ara korkunç olması sebebiyle “Kara Ölüm” diye de adlandırılmıştı. İşte, Peygamber Efendimiz, yukarıdaki sözleriyle, bu hastalığa karşı insanlığın tedbirli davranması gerektiğine tâ bin 400 küsur sene önceden dikkat çekmiştir. Yukarıdaki sözleriyle Resûl-i Ekrem Efendimiz, aynı zamanda, tıpta mühim bir yer işgal eden “karantina” usûlüne de tâ o zamandan işaret buyurmuştur.

Peygamberimizin, Ashab-ı Kiram ‘in Görüşünü Alması

Tebük’te konaklayan Resûl-i Kibriya Efendimiz, Şam üzerine yürünüp yürünmemesi hususunda Ashab-ı Kiram’ın görüşünü sordu. Hz. Ömer söz alıp, “Yâ Resûlullah!.. Eğer gitmekle Allah tarafından emrolundunsa git!” diye konuştu. Peygamber Efendimiz, “Eğer o hususta Allah’tan herhangi bir emir almış olsaydım, o zaman sizin görüşlerinizi öğrenmek istemezdim!” diye buyurdu. O zaman Hz. Ömer, fikrini şöyle beyan etti: “Yâ Resûlallah!.. Rumlar, sayıca oldukça kalabalıktırlar. Oralarda Müslümanlardan tek kişi bile yoktur. Onların yakınlarına yeterince gelmiş bulunuyorsunuz! Bu derece yaklaşmanız onları korkutmuştur.Uygun görürseniz, bu yıl buradan geri dönünüz yahut Allah Teâlâ, size bu husustaki emrini bildirir.” Resûl-i Ekrem Efendimiz, Hz. Ömer’in bu görüşünü uygun buldu ve Tebük’ten ileri gitmedi.

YALNIZ PEYGAMBERİMİZE VERİLEN BEŞ ŞEY

İslâm Ordusu, Tebük’te beklemeye devam ediyordu. Peygamber Efendimiz bir gece tecehhüd namazını kıldıktan sonra, çevresinde kendisini bekleyen sahabîlere dönerek şöyle buyurdu: “Daha önce hiçbir peygambere verilmeyen şu beş şey bana verildi: “1) Benden önceki peygamberlerin her biri yalnız kendi kavimlerine gönderilirken ben bütün insanlara gönderildim. “2) Yeryüzü bana mescid [namazgah] ve temizlik vasıtası kılındı. Bunun için nerede olursam olayım, namaz vakti girince (su bulunmazsa) teyemmüm eder, namazımı orada kılarım. Ümmetimden herhangi biri, namaz vakti girince, bulunduğu yerde namazını kılsın. Benden önceki peygamberlerden hiçbirisine bu ihsan edilmemişti. Onların ümmetleri, namazlarını ancak kilise ve havralarında kılabilirlerdi. “3) Ganimetler, bana helâl kılındı. Hâlbuki, benden önceki peygamberlerin hiçbirine helâl kılınmamıştı. “4) Bana şefaat makamı verilidi. “5) Ben, bir aylık mesafedeki düşmanlarımın bile kalblerine korku salmakla yardım olundum.”

PEYGAMBERİMİZİN, HÂLİD B. VELİD’İ DÛMETÛL CENDEL’E GÖNDERMESİ

Tebük’ten ileri gitmeme kararı veren Resûl-i Kibriya Efendimiz, bu esnada Hz. Hâlid b. Velid’i, yanına 400 süvari vererek Dûmetû’lCendel’de bulunan Kindelerin Kralı Hıristiyan Ükeydir b. Abdûlmelik’e göndermek istedi. Hz. Hâlid, “Yâ Resûlullah!.. Her tarafını iyice bilmediğim geniş memlekette, bu kadar az sayıda insanla gidip onu bulmam nasıl mümkün olur?” dedi. Resûl-i Kibriya Efendimiz, “Sen, muhakkak onu, yabanî sığır avlarken bulacak ve yakalayacaksın! Yakalayınca, onu öldürme, bana getir!” diye ferman etti. Bunun üzerine Hz. Hâlid, beraberindeki mücâhidlerle Tebük’ten, Şam’ın Medine’ye en yakın beldelerinden olan Dû-metû’l-CendePe doğru hareket etti. Oraya vardığında, Resûl-i Kibriya Efendimizin haber verdiği gibi, Ükeydir’i yabanî sığır avlarken görüp yakaladı; daha sonra, onu ve kardeşini alıp Hz. Resûlullah’ın huzuruna getirdi. Peygamber Efendimiz, onları Müslüman olmaya davet etti. Buna yanaşmadılar, fakat cizye vermeyi kabul ettiler. Bunun üzerine kanlan bağışlandı. Onlar da Tebük’ten ayrılıp memleketlerine döndüler.

EYLE HÜKÜMDARININ PEYGAMBERİMİZE GELMESİ

Peygamber Efendimiz, henüz Tebük’ten ayrılmadığı sırada, Eyle* Hükümdarı Yuhanne b. Ru’be, çıkıp huzura geldi; sulh yapmak istediğini belirtti. Her sene muayyen miktarda cizye vermek üzere, Peygamber Efendimiz onunla anlaşma yaptı.1036 Peygamber Efendimiz, ayrıca, Yuhanne ve Eyle halkı için şu yazıyı yazdırdı: “Bismillahirrahmânirrahîm! “Bu, Allah ve Allah’ın Resulü Muhammed tarafından Yuhanne b. Ru’be ile Eyle halkından denizdeki gemilerde bulunanları ve karadaki gezenleri için eman yazısıdır: “Gerek bunlar ve gerek Şam, Yemen ve deniz halkından Ey-lelilerle birlikte bulunanlar, Allah’ın ve Muhammed Peygam-ber’in himâyesindedirler. Onlardan bir kötülük işleyeni yanındaki malı koruyamayacaktır. Gerek su almak isteyen, gerek denizde veya karada dilediği yola gitmek isteyene mâni olmak helâl olmayacaktır. “Bunu, Resûlullah’ın izniyle Cuheym b. Salt ve Şürahbil b. Hasene yazdı.”

CERBA VE EZRUH HALKIYLA ANLAŞMA

İslâm Ordusunun Tebük’te ikameti sırasında Şam ülkelerinden Yahudî olan Cerba ve Ezruh halkı da, Peygamber Efendimize gelerek, cizye vermek suretiyle eman dilediler. PeygamEyle, ilk Yahudî şehirlerindendir. Hz. ibrahim’in (a.s.) torunu Eyle’den dolayı bu isimle anılmıştır. Hicaz’ın sonu ve Şam’ın başlangıcıdır. Efendimiz tekliflerini kabul etti. Bir anlaşma metni yazılarak, kendilerine eman verildiği, kayıt altına alındı.

BİR PARÇA AZIĞIN BİR ORDUYA YETMESİ

Tebük’ten ayrılmak üzere hazırlıklar yapılıyordu. Bu esnada sahabîlerden bazıları, mücâhidlerin azıklarının tükenmiş olduğunu ve büyük sıkıntıya düştüklerini gelip şikâyet suretinde Peygamberimize arzettiler; sonra da, “Yâ Resûlallah!.. Müsaade buyursaniz da, su taşıdığımız develerimizi boğazlasak, onların etini yesek olmaz mı?” dediler. Peygamber Efendimiz, “Olur, öyle yapınız.” diyerek müsaade etti. Onlar da bunun üzerine gidip develerini kesme hazırlığına koyuldular. Bu esnada Hz. Ömer yanlarına geldi. Develerini kesmekten vazgeçmelerini söyledikten sonra, Resûl-i Kibriya Efendimizin huzuruna vardı. “Yâ Resûlallah!.. Halkın bindikleri develerini kesmeye izin mi verdiniz?” diye sordu. Peygamber Efendimiz, “Uğradıkları açlıktan bana şikâyet ettiler. Ben de buna müsaade ettim.” buyurdu. Hz. Ömer, “Yâ Resûlallah,” dedi, “mücâhidler böyle yaparlarsa, binilecek deve kalmaz! Sen, onların arta kalan azıklarını getirt, bir araya topla; onlar üzerinde bereket duası yap! Yüce Allah, herhalde senin duanı kabul eder ve o yiyeceklere bereket ihsan buyurur.” Resûl-i Ekrem Efendimiz, “Olur.” buyurdu. Bunun üzerine mücâhidler, ellerinde kalan azıklarını getirdiler; Peygamber Efendimizin serdiği deri bir yaygı üzerine bıraktılar. Kimisi bir avuç hurma, kimisi bir avuç un, kimisi bir avuç darı v.s. getirmişti. Yaygının üzerinde toplanan, çok az bir şeydi. Üç sa’ (3.120 gram) var veya yoktu! Peygamber Efendimiz, kalkıp abdest aldı, arkasından iki rekât namaz kıldı; sonra da, yiyeceklerin bereketlenmesi için Cenâb-ı Hakk’a niyazda bulundu. Peşinden de sahabîlere hitaben, “Kablarınıza alınız.” buyurdu. Herkes getirdiği kabını doldurdu; hiçbir kab boş kalmadı. Doyuncaya kadar da, yaygının üzerindeki azıktan yediler. Sonunda gördüler ki, yaygının üzerinde toplanan azık kadar hâlâ duruyor!

Tebük’ten Ayrılış

Peygamber Efendimiz 20 gün kaldıktan sonra ashabıyla Tebük’ten Medine’ye doğru harekete geçti. Resûli Ekrem Efendimizin devesinin yuları, Ammar b. Yasir’in elindeydi; arkadan ise deveyi Huzeyfe b. Yeman sürüyordu. Bu arada, “bir grup münâfıkın gece karanlığında kendisine suikastte bulunacağı,” Resûli Kibriya Efendimize, Cenâbı Hakk tarafından haber verildi. Bu sebeple Resûli Ekrem devamlı etrafını gözetliyor, her an dikkatli bulunuyordu. Bir ara karanlıkta bir grubun kendisine doğru gelmekte olduğunu gördü. Bunlar, suikastı plânlayan münafıklardı. Yoldaki dar boğazda Peygamber Efendimizi pusuya düşürmeyi planlamışlardı. Peygamberimiz, hemen Hz. Huzeyfe’ye onları dağıtma emri verdi. Hz. Huzeyfe üzerlerine yürüyerek, “Ey Allah’ın düşmanları!..” diye bağırdı. Birden korkuya kapılarak ordunun içine karıştılar.’ Resûli Ekrem Efendimize münafıkların bu tarz bir suikasta teşebbüs ettiklerini öğrenen Hz. Üseyyid b. Hudayr, fena hâlde hiddete geldi. Ordudaki münafıkların boyunlarını vurmak için izin istediyse de Resûli Ekrem Efendimiz, “Halkın, ‘Müşriklerle arasındaki savaş sona erince, Muhammed, ashabını öldürmeye başladı.’ diye yaygara yapmalarını hoş görmem.” buyurdu. Üseyyid b. Hudayr, “Yâ Resûlallah, bunlar, senin ashabın değiller ki!..”dedi. Resûli Ekrem Efendimiz, “Mademki dilleriyle kelimei şehâdet getirerek Müslüman olduklarını izhar etmişlerdir, şu hâlde onlara dokunamayız!” buyurdu.

MESCİDİ DIRAR

Peygamber Efendimiz, Tebük Seferine hazırlandığı sıradaydı. Kübalı bir grup münafık huzura çıkarak, “Yâ Resûlallah!.. Yağmurlu ve soğuk gecelerde hasta ve uzak yere gidemeyeceklerin namaz kılmaları için bir mescid yapmış bulunuyoruz.” dedikten sonra ilâve etmişlerdi: “Senin gelip mescidimizde bize namaz kıldırmanı arzu ediyoruz.” Dillerinden dökülen bu cümleler, zahire bakılırsa, masum bir niyetin ifadesi olarak görünüyordu. Ne var ki, içlerinde gizledikleri menhus niyet başkaydı. Maksatları, küçük plânda dahi olsa Müslüman cemaati bölmek, İslâm’ın ilk mescidi olan Küba Mescidinden, inşa ettikleri mescide adam çekip kendi nifak saçan emellerine onları âlet etmeye çalışmaktı. Bu hususta, bizzat Peygamber Efendimizin “fâsık” diye adlandırdığı Ebû Amir Rahip Abdi Arnr da, kendilerine yardım edeceğine söz vermişti:  “Siz, bir mescid yapınız ve içine mümkün olduğu kadar silâh depo ediniz. Ben de Rum Hükümdarı Kayser’e gideceğim. Rumlardan asker getirtip, Muhammed ve ashabını Medine’den çıkaracağım!” Ne var ki, Resûli Kibriya Efendimiz, içlerinde gizledikleri bu menhus niyet ve çirkin maksatlarını bilmiyordu. Bu sebeple onlara, “Şu sırada Tebük Seferine çıkmak üzereyim. Seferden dönersek ve Allah da dilerse, gelir mescidinizde size namaz kıldırırız.” buyurmuştu.1045 Hz. Resûlullah’i çağırmalarındaki asıl maksat, inşa ettikleri mescidin bir nevi kutsîyet ve meşruiyetini tescildi. Bu gerçekleşirse, halkı oraya çekip rneş’um gayelerine âlet etmeleri daha da kolaylaşacaktı. Hakikati hâlde böyle biır mescide ihtiyaç var mıydı? Hayır… Ama, münafıklık tohumlarının intişârı için böyle bir yuvaya, böyle bir toplantı yerine kendilerince gerek duymuşlardı. Nihayet, Tebük Seferi neticelenmiş, Peygamber Efendimiz ashabıyla Medine’ye dönüyordu. Medine yakınında bu münafıklar Peygamberimizin yoluna çıkarak kendilerine olan sözünü yerine getirmesini istediler.1046 Fakat, Cenâbı Hakk, onların bu art niyetlerinin tahakkuk etmesine fırsat vermedi; işin iç yüzünü, orada Resulüne inzal buyurduğu şu âyetlerle bildirdi: Ebû Amir, başmünâfık Abdullah b. Übey b. Selül’ün yakın akrabası idi. Câhiliyye devrinde ruhbanlığa özenirdi. Peygamber Efendimize peygamberlik verilince bunu kıskanmaya başladı. Peygamber Efendimiz hicretle Medine’ye gelince, o, etrafına topladığı birkaç adamla Mekke’ye gitti. Bedir Savaşında Müslümanlara karşı savaştı. Bizzat Peygamber Efendimiz ona “Fâsık” adını taktı. Mekke’nin fethinden sonra Şam’a gitti. “Bir de, zarar vermek, mü’minlerin arasına ayrılık sokmak için ve bundan önce, Allah ve Resulü ile harbedenin gelmesini beklemek için bir bina yapıp onu mescid edinenler ve ‘Bununla, iyilikten başka bir şey kastetmedik.’ diye muhakkak yemin edecek olanlar vardır. Fakat, Allah şâhid ki, onlar seksiz şüphesiz yalancıdırlar! “Ey Resulüm!.. Sen, orada (Mescidi Dırar’da) hiçbir zaman namaza durma! Tâ ilk gününden beri temelleri takva üzerine kurulan mescid (Küba Mescidi) içerisinde namaza durman elbette daha lâyıktır. Orada günahlardan ve kirlerden temizlenmeyi seven erler vardır. Allah da böyle çok temizlenenleri sever. “Binasını, Allah korkusu ve O’nun rızası üzerine kuran kimse mi daha hayırlıdır, yoksa yapısını, yıkılacak bir yerin kıyısına kurup da onunla birlikte kendisi de Cehennem ateşine çöküp giden kimse mi?..  “Allah, zâlimler güruhuna hidâyet vermez. Onların kurdukları bina, kalblerinde temelli bir şek ve nifaka sebep olacaktır! Meğer ki kalbleri, ölümle parçalanmış olsun! “Allah, her şeyi bilen, her yaptığını yerli yerince yapandır.”1047 Bunun üzerine Peygamber Efendimiz, Mâlik b. Duhşum ile Âsim b. Adiyy’i çağırıp şu emri verdi: “Şu, halkı zalim olan mescide gidiniz; onu yıkınız, yakınız!”1048 Peygamber Efendimizin bu emri derhâl yerine getirildi. Kur’ân’da “Mescidi Dırar [Zarar Mescidi]” olarak vasıflandırılan malûm bina yakılıp yıkıldı.

MEDİNE’YE YAKLAŞIRKEN…

Resûli Ekrem Efendimiz, Medine’ye yaklaştığı sırada, Ashabı Kiram’a hitaben, “Medine’de öyle kimseler vardır ki, sizin gittiğiniz ve geçtiğiniz her yerde ve vadide onlar da sizinle birlikte bulunmuş gibidirler.” buyurdu. Ashabı Kiram, “Yâ Resûlallah Onlar Medine’de iken nasıl bizimle birlikte olabilirler?” diyerek hayretlerini izhar ettiler. Peygamber Efendimiz meseleyi izah etti: “Onlar, ancak mazeretleri sebebiyle Medine’de kalmışlardır. Allah Teâlâ, Kitabında, ‘Mü’minlerin hepsi, topyekûn muharebeye çıkacak değillerdir. O hâlde, onların her sınıfından yalnız birer zümre muharebeye gitmeli, kimisi de din ve şeriat ilimlerini iyice öğrenmeleri ve kavimleri muharebeden dönüp kendilerine geldikleri zaman, onları Allah’ın azabıyla korkutmaları için— gitmeyip kalmalıdırlar. Olur ki, (bu suretle mü’minler aykırı hareketlerden) kaçınırlar.’ (Tevbe, 122) buyurmuyor mu? Varlığım kudret elinde olan Allah’a yemin ederim ki, onların duaları, düş- manımıza, silâhlarımızdan daha tesirlidir.”

Uhud ‘a Sevgi

Medine’ye doğru yaklaşırken, bir ara Resûli Ekrem Efendimiz, Uhud Dağına baktı ve, “İşte Uhud Dağı!.. O bizi sever, biz de onu severiz!” buyurdu.

Senniyetû’l Veda ‘da Karşılayış

Peygamber Efendimizin gelmekte olduğunu duyan Medine’deki büyük küçük Müslümanlar, yola çıkıp onu Seniyyetû’l Veda denilen tepede karşıladılar. Kadınlar, küçük çocuklar, Hz. Resûlullah’ı tekrar görmenin sevincini yaşıyorlardı. Bu sevinçlerini, “Seniyyetû’l Veda’dan dolunay doğdu üstümüze,/ Yalvaran bulundukça, Allah’a hamdetmek düşer bize!..” diyerek izhar ediyorlardı.

Medine ‘ye Geliş

Nihayet, Resûli Ekrem Efendimiz, ordusuyla yorucu bir yolculuktan sonra Ramazan ayında Medine’ye geldi.

BÜYÜK MUVAFFAKİYET

İslâm Ordusu, Tebük’te kimseyle karşılaşmamıştı. Ancak, böylesine uzun bir yolu en zor şartlar altında katedip düşmanı karşılamaya gitmesi bile büyük bir muvaffakiyetti. Bu sefere çıkış, aynı zamanda o günün en büyük devletlerinden biri olan Bizans İmparatorluğuna açıktan açığa bir meydan okuyuştu. Bu meydan okuyuşa cevap verme cesaretinin gösterilmemesi ise ayrı bir ehemmiyetli mânâyı taşıyordu. Bu, artık İslâm kuvvet ve kudretinin karşısında çıkacak bir gücün bulunmadığının bir ifadesiydi.

DÜNYA BAŞLARINA DAR GELEN ÜÇ KİŞİ

Ka’b b. Mâlik, Mürare b. Rebi ve Hilâl b. Ümeyye, üçü de samimî, sağlam birer Müslümandı. Fakat üçü de, meşru bir özürleri olmaksızın, sırf ihmalkârlıklarının eseri olarak Tebük Seferine çıkan orduya katılmayıp Medine’de kalmışlardı. Ka’b b. Mâlik, Ensâr’ın Hazreç Kabilesinden olup, şâirdi. Akabe Bîatında bulunan üç şâirden biriydi. Harblerde kahramanlık duygularını harekete getiren hamasî şiirler söylerdi. Tebük Seferine kadar Bedir hâriç diğer bütün savaşlara katılmıştı. Hattâ, Uhud günü, her tarafın birbirine karıştığı o dehşetli anda Resûli Kibriya Efendimizi miğferi altında parlayan mübarek gözlerinden o tanıyıp ashaba haber vermiş, onların toparlanması için seslenmişti. O günkü çarpışmada 11 yara da almıştı. Mürare b. Rebi ile Hilâl b. Ümeyye de Ashabı Bedir’den, örnek ahlâk ve fazilet sahibi iki sahabî idi. Neden Katılmamışlardı? Bu üç kişiden biri olan Ka’b b. Mâlik (r.a.), geri kalışını şöyle anlatır: “… Resûlullah (a.s.m.), bu savaşı (Tebük Savaşını), meyvelerin olgunlaştığı ve ağaç gölgelerinin altında serinlenme arzusunun şiddetlendiği bir zamanda yaptı. Resûlullah’la beraber bütün Müslümanlar harbe hazırlandılar. “Ben de onlarla birlikte sefere hazırlanmak için sabahleyin evden çıkıp dolaşırdım. Fakat hiçbir iş görmeden (akşam üzeri) döner, geri gelirdim. “Ve kendi kendime, ‘Hazırlanmaya imkânım, kudretim ve henüz zamanım da var.’ derdim. Bu (ihmalcilik) bende durmayıp devam etmişti. Nihayet herkes gerçekten hazırlandı. Ve bir sabah Resûlullah (a.s.m.) ile Müslümanlar sefere çıktılar. Hâlbuki ben, o âna kadar, savaş teçhizatımdan hiçbirini hazırlamamıştım! Yine kendi kendime, ‘Bir iki gün sonra hazırlanır, onlara yetişirim!’ diyordum.  “Ordu, Medine’den ayrılıp gittikten sonra, hazırlanmak için sabah erkenden kalktım. Fakat, yine eskisi gibi bir türlü hazırlık yapamadım! Bu durumum Müslümanlar gidinceye ve savaş bitinceye kadar böyle devam etti. Binip gitmeyi, onlara yetişmeyi düşündüm—keşke bunu olsun yapsaydım! Fakat (bir türlü) muvaffak olamadım.”Geri kalan diğer iki sahabînin de durumları bundan farksızdı. Hiçbiri kötü niyetle geri kalmış değildi. Ancak, ihmalkâr davranmışlar ve ordudan geri kalmışlardı. Bu durum da onların acı bir imtihan ve sıkıntı geçirmelerine sebep oluyordu.

Af Dilemeye Gelmeleri

Resûli Ekrem Efendimiz, henüz Mescidi Saadetlerinde iken bu üç sahabî af dilemeye geldiler. Ne için geri kaldıklarını açık açık anlattılar. Hz. Ka’b b. Mâlik, af dilemeye gittikleri ânı şöyle anlatır: “Resûlullah (a.s.m.), sabahleyin geldi. Herhangi bir seferden döndüklerinde önce mescide gider, orada iki rekât namaz kılar, ondan sonra da Müslümanlarla otururdu. “Yine aynı şekilde iki rekât namaz kılıp Müslümanlarla oturduğunda, harbe iştirak etmemiş olanlar ona gelerek yemin ettiler ve özür beyanında bulundular. Bunlar 80 kadardı. Resûlullah (a.s.m.), onların sözlerine ve zahire bakarak beyan ettikleri Özürlerini yerinde görüp, onlar için Allah’tan af diledi, işin iç yüzünü ve hakikatini Allah Teâlâ’ya havale etti. “O sırada ben de huzura geldim. Resûlullah’a (a.s.m.) selâm verince, acı bir tebessümle gülümsedi. Sonra bana, ‘Gel bakalım.’ buyurdu. “Yürüdüm, önüne oturdum. “Bana, ‘Seni harbten alıkoyan sebep neydi? Sen (Akabe’de) bîat etmiş değil miydin?’ buyurdu. ‘”Evet, vallahi, yâ Resûlallah!.. Size her hâlükârda yardım etmeye söz verdim. “Yâ Resûlallah Allah’a yemin ederim ki, sizden başka şu dünyada insanlardan herhangi birisinin karşısında otursaydım, alelade bir özür ileri sürerek onun gazabından kendimi kurtarmayı başarırdım! Çünkü, ben, Allah’ın inayetiyle kuvvetli bir natıka sahibiyim. Bugün sana yalan söylesem şu anda beni mazur görürsün; fakat bir gün Allah işin hakikatini bildirirse yine bana kızarsın. Eğer huzurunuzda doğruyu söylersem yine kızacaksınız. Ama ben bu hususta Allah’ın affını diliyorum. Hayır, hiçbir mazeretim yoktu. Şunu da belirteyim ki, hiçbir zaman bu sefere çıkıldığı andaki kadar kuvvetli ve varlıklı da olmamıştım.” Resûli Ekrem Efendimiz, Ka’b Hazretlerinin bu konuşmasından sonra, “İşte, bu, doğruyu söyledi! Kalk, git; Allah, senin hakkında bir hüküm verinceye kadar bekle!” buyurdu. Diğer iki sahabî de, Ka’b Hazretleri gibi konuştular. Peygamber Efendimiz, onlara da, gidip, Allah’ın haklarında indireceği hükme kadar beklemelerini söyledi.

Görüşme Yasağı

Resûli Ekrem, Allah’ın kendisine vahiyle bildireceği hükme kadar, diğer Müslümanların bu üç kişiyle görüşüp konuşmalarını da yasakladı. Bu yasak üzerine, artık, herkes onlardan kaçıyordu. Görüşmek istedikleri kimseler, hattâ akrabaları bile kendileriyle görüşmek, konuşmak istemiyorlardı; hattâ, selâmlarını bile almıyorlardı. Artık yeryüzü, bütün genişliğine rağmen onlara dar gelmeye, ruhlarını sıkmaya, kalblerini sıkıştırmaya başlamıştı. Ka’b b. Mâlik, bu hazin ve sıkıntılı hâlini ise şöyle tasvir eder: “Resûlullah (a.s.m.), harbe iştirak etmeyen ben ve diğer iki zâtla Müslümanların konuşmalarını yasakladı. İnsanlar bizden kaçıyorlardı. Bize karşı tutumları başkalaştı. Bu yüzden dünya beni sıkmaya başladı. Dünya, artık tanıdığım o dünya değildi sanki… Bu durumumuz tam 50 gün devam etti. “İki arkadaşım, kaderlerine rıza göstererek evlerinde oturup günlerini ağlayarak geçiriyorlardı; ben ise, onlardan daha genç ve güçlü idim. Dışarı çıkıyor, Müslümanlarla beraber namaz kılıyor, sokaklarda, çarşılarda dolaşıyordum. Fakat, bir tek kişi bile benimle konuşmuyordu. Namazdan sonra sahabîleriyle sohbete başlayan Resûlullah’a (a.s.m.) selâm veriyordum ve kendi kendime, ‘Acaba selâm almak için dudakları kımıldadı mı, kımıldamadı mı?’ diye soruyordum. “Sonra Resûlullah’ın (a.s.m.) yakınında namaz kılıyor, yan gözle kendisini kolluyordum. Ben namaza durduğumda Resûlullah bana bakıyor, onun tarafına döndüğüm zaman da benden yüz çeviriyordu.”10” Evet, işte bu üç sahabî, böylesine acı ve ibretli bir imtihana tâbi tutulmuşlardı. Hatta, oldukça ibret vericidir: Hiç kimsenin kendisiyle görüşmek istemediğini gören Ka’b Hazretleri, bir gün amcasının oğlu Ebû Katade’nin yanına varır. Selâm verir. Ebû Katâde onun selâmını almaz. Hz. Resûlullah’ın selâmını almadığı kimsenin selâmını Ebû Katade nasıl alabilir? İsterse en yakın akrabası, isterse öz kardeşi olsun! Ashabı Kiram’m, Hz. Resûlullah’a olan muhabbet ve sadâkatlerinin bariz bir misâlidir bu… Ka’b b. Mâlik, selâmını almayan Ebû Katade’ye, “Allah için olsun söyle: Allah’ı ve Resulünü ne kadar çok sevdiğimi biliyorsun, değil mi?” diye sorar. Ebû Katade tek kelime cevap vermez. İkinci kere sorar. Ebû Katade yine tek kelime konuşmaz. Üçüncü sefer soruşunda sâdece, “Allah ve Resulü daha iyi bilir!” diye cevap verir. Çok sevdiği amcasının oğlu Ebû Katade’den bu cevabı alan Ka’b, tabiî ki gözyaşlarını tutamaz ve gözleri yaşlı yaşlı oradan uzaklaşır.1063

Cebele ‘den Ka ‘b ‘a Gelen Mektup

Henüz Ka’b ve arkadaşları Allah’ın Resulü ve Müslümanların kendilerine karşı tatbik ettikleri her türlü boykottan kurtulmuş değillerdi. Bu sırada Gassan Hükümdarı Hıristiyan Cebele b. Eyhem’den kendisine bir mektup geldi. Mektupta kendisine hitaben şöyle deniliyordu: “Haber aldığıma göre, sahibin (Hz. Peygamber) sana cefa ve eza ediyormuş! Allah, seni hakaret görecek ve hakkın zâyî olacak bir mevkide (tahkir ve tezlil için) yaratmamıştır. Orada durma, bize gel! Sana sânına lâyık bir surette hürmet ve ihsanda bulunuruz.” Hz. Ka’b, mektubu okuyunca, kendi kendine, “Bu da bir başka imtihandır.” dedi ve mektubu anında yırtıp yakarak Hz. Resûlullah’a olan sadâkatini bir kere daha ortaya koydu.

Bir Yasak Daha…

Ka’b (r.a.) ve iki sahabînin tutuldukları imtihan, çilelerinin 40. günü bittikten sonra daha da şiddetlendi. Resûli Ekrem Efendimiz, onlara şu haberi gönderdi: “Bundan böyle hanımlarına da asla yakışmayacaklardır!” Bu emri alan Hz. Ka’b, hanımına, “Bu hususta Allah’ın hükmü gelinceye kadar, git, babanın evinde otur, kal!” diye emretti. Gerçekten, Ka’b b. Mâlik ile diğer iki sahabî Mürare b. Rebi ve Hilâl b. Ümeyye, çok çetin imtihanlara tâbi tutuluyorlardı ve bu imtihanlarla Allah’a ve Resulüne karşı olan sadâkatlerinin derecesi ölçülüyordu. Görüldüğü gibi, onlar da kendilerine yakışan sadâkati göstermekte asla tereddüt göstermiyorlardı.

Sahabî Kadındaki Feraset

Üç kişiden biri olan Hilâl b. Ümeyye, hizmetini kendisini göremeyecek kadar yaşlıydı. Bu muameleye mâruz kalışından dolayı durmadan ağlıyordu. Yemiyor, içmiyordu. İçtiği bir yudum su veya birazcık süt idi. Kendisine bu emir tebliğ edilince, hanımı, çıkıp, Hz. Resûlullah’ın huzuruna geldi.  “Yâ Resûlallah!..” dedi, “Hilâl b. Ümeyye, kendi işini göremeyecek kadar yaşlanmış bir ihtiyardır. Hizmet edecek kimsesi de yoktur. Acaba, sâdece ona hizmette bulunmama müsaade eder misiniz?” Resûli Ekrem Efendimiz, “Kendine yaklaştırmamak şartıyla, hizmet edebilirsin.” buyurdu. Kadın sahabî, “Yâ Resûlallah!..” dedi, “Vallahi, onun ne bana, ne de hiçbir şeye doğru kımıldayacak hâli var! Vallahi, bu muameleye mâruz kalışından beri de durmadan ağlıyor; gözlerini kaybedeceğinden korkuyorum!”

BEKLENEN HÜKÜM

Nihayet, bu üç sahabînin çektikleri çilenin 50. günü tamamlanmıştı. Cenâbı Hakk, Resulüne onlar hakkındaki hükmünü göndererek şöyle buyurdu: “Geri bırakılan üç kişiyi de Allah bağışladı! Çünkü, o derece bunalmışlardı ki, yeryüzü bütün genişliğine rağmen onlara dar gelmiş, vicdanları da kendilerini sıkmıştı ve Allah’tan kurtuluşun ancak Allah’a sığınmakla olduğunu anlamışlardı. Bundan sonra Allah, onları, tevbekâr olmaya muvaffak kılıp tevbelerini kabul buyurdu, şüphesiz ki Allah, tevbeleri çok çok kabul edicidir, çok merhametlidir.”

Müjdeleniyorlar!

Cenâbı Hakk’ın, kendilerini affetmiş olduğunu bildirmesiyle, bu üç zâtın 50 gün süren acı ve ızdıraplı imtihanı bitmiş oluyordu. Resûli Ekrem Efendimiz, sabah namazını kıldıktan sonra, Cenâbı Hakk’ın, malûm üç kişinin tevbelerini kabul buyurduğunu, Ashabı Kiram’a bildirdi. Bunun üzerine, Zübeyr b. Avvam (r.a.), atına atlayarak son sür’at Ka’b b. Mâlik’i, Said b. Zeyd ise Hilâl b. Ümeyye’yi müjdelemeye gitti. O sırada Ka’b b. Mâlik evinde oturuyordu. Düşünceliydi. Dünya bütün genişliğine rağmen ona dar geliyor ve ruhunu âdeta tutmuş, sıkıyordu. Tam bu esnada Hz. Zübeyr yetişip müjdeyi verince, birden secdeye kapandı. Artık, üzerindeki bütün sıkıntılar gitmişti. O küçücük evi sanki bir dünya gibi genişlemişti. Ruhundaki sıkıntı, yerini ferah ve sürura terketmişti. Sevincinden üzerindeki elbisesini çıkarıp Hz. Zübeyr’e giydirdi. Tevbesinin kabul olunduğunu duyan Hilâl b. Ümeyye de, derhâl secdeye kapandı. Uzun süre başını secdeden kaldırmadı. Müjdeyi veren sahabî der ki: “Sevincinden can verdiğini sandım!” Mürare b. Rebi’i de bir başka sahabî müjdeledi.

Ka ‘b, Peygamberimizin Huzurunda

Ka’b b. Mâlik, bizzat gidip tevbesinin kabul olunduğunu bir kere de Resûli Ekrem Efendimizden öğrenmek istiyordu. Bunun için Mescidi Nebevî’nin yolunu tuttu. Her gören ona, “Allah, tevbeni kabul etti; müjdeler olsun sana ey Ka’b!..” diyordu. Ka’b, mescide vardı; selâm verip, Hz. Resûlullah’ın huzurunda diz çöktü. Resûli Ekrem Efendimizin de yüzü sevinçten gülüyordu. Ka’b’ın selâmını tatlı bir tebessümle birlikte aldı. Sonra da, “Müjde, ey Ka’b!.. Bugün, annenden doğduğun günden beri yaşadığın günlerin en hayırlısı, en mes’ududur!” diye buyurdu. Ka’b b. Mâlik, “Yâ Resûlallah!.. Bu müjde senden mi, yoksa Allah’tan mı?” diye sordu. Peygamber Efendimiz, “Benden değil, doğrudan doğruya Allah katından.” diye buyurdu. Manevî sıkıntıdan kurtulan Ka’b, son derece memnun ve mesrurdu. “Yâ ResûlullahL Tevbem kabul olunduğu için Allah ve Resulü yolunda sadaka olarak malımı dağıtmak istiyorum!” dedi. Peygamber Efendimiz bu teklife, “Malımın bir kısmını kendine alıkoy. Böylesi senin için daha hayırlıdır.” cevabını verdi.