Orucun Keffâreti şu şekilde yerine getirilir:
(1) Bir köle âzâd edilir, *1 köle isterse mü’min olmasın.
(2) Böyle bir imkâna sahip olunmadığı zaman, içerisinde bayram ve teşrik günleri bulunmayan iki ay peş peşe oruç tutulur.
(3) Oruç tutmak da mümkün olmazsa; sabah akşam, yahut iki sabah, yahut iki akşam, veyahut bir akşam bir sahur altmış fakir doyurulur; yahut bu fakirlerin her birine yarım sâ’ *2 buğday veya buğday unu veya yağla kavrulmuş buğday onu, yahut bir sâ’ hurma veya arpa veya bunların kıymeti *3 verilir.
Muhtelif ve birden fazla günlerde, isterse bu günler iki ramazana âit bulunsun, birden fazla cinsel ilişki ve oruç yemeye karşılık, orucun bozulduğu bu günler arasında keffaret tatbik edilmedikçe,*4 tek bir keffaret yeterli olur.
Ama kefîaret tatbik edilmişse bir keffaret yeterli olmaz, rivayet edilen delilin zahiri de bunu ifâde ediyor. *5

1- Erkek veya kadın bir köle âzâd etmek, şu şartta ki bunların hizmet sunmalarına mâni olacak ellerinde, ayaklarında, konuşmalarında, görmelerinde bir kusur bulunmamalı, aklî (ve zihnî) bir eksikliği de olmamalıdır.
2- Yarim sâ’ Mısır kilesiyle 11/6 kadeh olup, bir kile ise sekiz kadehtir. (Bir sâ’ 4,2 litredir. Çeviren)
3- Yani yarım sâ’ buğdayın veya bir sâ’ hurmanın değeri verilir demektir.
4- Meselâ bir ramazan günü keffâreti gerektirecek şekilde oruç yenildiği veya cinsel ilişki kurulduğu halde keffâret tatbik edilmeyip bir başka ramazan, gününde yine keffâreti gerektirecek bir davranışta bulunulmuşsa, farklı za-ı manlardaki bu iki davranış için bir tek keffaret yeterli olur denilmek isteniyor.
5- Keffâret tatbik edilmeden, yeniden keffâreti gerektirici davranışa yönelmek bu işi yapanın uslanmadığına delil teşkil etmez. Ama keffâreti uyguladıktan sonra tekrar keffâreti gerektirecek davranışta bulunmak, Orucu kasten bozan kimseye keffâret gerekmesinin hikmeti, bu davranış; tekrar teşebbüs edilmesinin önüne bir kısmı bunu karışıklığın (iltibasın), ancak keffâretin tatbikinden Önce olabileceğine bağlıyor ve keffâretin gerekli tesiri göstermediğinin bir işaretidir; binâenaleyh bu gibilere tekrar keffâret gerekir. Ulemadan tatbikinden sonra böyle bir iltibasın mümkün olmayacağını ileri sürüyorlar. Bundan da anlaşılıyor ki asıl mesele, iltibas ve karışıklıktır. Yine de herşeyi en iyi bilen Allah Teâlâ’dır.

NURUL İZAH HANEFİ FIKHI